Ontdek
Een door en door Rotterdamse gevelsteen
Slimmigheidjes op het oude raadhuis
Rond 1600 wordt het oude, middeleeuwse gasthuis aan de Hoogstraat verbouwd en uitgebreid tot een volwaardig raadhuis voor Rotterdam. De nieuwbouw heeft een deftige renaissance stijl, maar de oude gotische toren wordt ook behouden.
Allerlei versieringen met het stadswapen laten duidelijk zien dat het raadhuis een overheidsgebouw is. De achterzijde aan de Korte Kipsloot (de latere Kaasmarkt) krijgt zelfs een enorme gevelsteen met een groot stadswapen. Om het extra indrukwekkend te maken, wordt het omlijst met zuilen, timpaan en een Latijnse tekst.
Begin negentiende eeuw wordt het raadhuis opnieuw grondig vernieuwd. De hoofdingang komt aan de Kaasmarkt en krijgt een classicistisch front. De oude gevelsteen verdwijnt hierbij spoorloos. Het tekstgedeelte wordt later in stukken teruggevonden onder de Hoogstraat. In 1920 betrekt het stadsbestuur een gloednieuw stadhuis aan de Coolsingel. Het oude stadhuis gaat twintig jaar later verloren in het bombardement.
Het restant van de oude gevelsteen komt uiteindelijk terecht in onze collectie. De tekst is niet meer volledig, maar Gerard van Spaan vermeldt het opschrift in zijn boek ´Beschrijvinge der stad Rotterdam, en eenige omleggende dorpen´ uit 1713:
ROboro TE candor: RObur DAnt MUnia Metis
Jus viret ut Laurus, ROTERODAMe, tuum.
De eerste hoofdletters spellen ROTERODAMUM; Rotterdam in het Latijn. De dichter lijkt zich te hebben uitgeleefd in meer dubbele betekenissen, symboliek en slimmigheidjes. Het maakt vertaling niet eenvoudig. Van Spaan laat een kennis een poging doen in zijn boek: "Ik Opregtigheid sterke u. Bedieningen geven sterkte aan de stad. O Rotterdam! uw regt groent als een laurier."
Zo'n 150 jaar later vertaalt ook Gijsbert van Reyn de regels in het onvoltooide tweede deel van zijn stadsgeschiedenis: "Ik Opregtheid sterke U, Bedieningen geven sterkte aan (uwe) grenspalen. Uw Regt, o Rotterdam, groene als een laurier."
Het Rotterdams jaarboekje van 1890 corrigeert Van Reyn weer: "Ik Opregtigheid sterke u. Verrichtingen des geestes geven kracht. Uw regt, o Rotterdam, groent als een laurier". De schrijver in het jaarboekje merkt op dat ´Laurus´ ook wel eens zou kunnen verwijzen naar St Laurens, de beschermheilige van Rotterdam.
In een leuk recent blog over de inscriptie door Jan Korteweg valt een lezer nóg iets op: ´candor´en ´laurus´ kunnen ook gelezen worden als wit en groen, de kleuren van Rotterdam. Oorspronkelijk vlak boven de tekst zichtbaar in het stadswapen. De auteur zelf vult aan dat deze kleuren in de heraldiek ook weer een betekenis hebben. Wit (zilver) staat voor trouw, groen (sinopel) voor mildheid/hoop.
De oorspronkelijke dichter heeft misschien geen inspirerende spreuk, maar wel heel wat Rotterdamse symboliek in twee regeltjes weten te stoppen!