Museum Rotterdam

Ontdek

Helena van der Kraan

Collectie Nederlands Fotomuseum Stedelijk Museum Amsterdam Zelfportret In 1979
Collectie Nederlands Fotomuseum Stedelijk Museum Amsterdam Zelfportret In 1979 Bron: Helena van der Kraan

Helena van der Kraan werd in 1940 geboren als Helena Jirina Maazel in Praag. Toen ze acht jaar was grepen de communisten de macht in Tsjecho-Slowakije. Helena verdiende haar brood eerst als etaleur en later als grafisch ontwerper. Daarnaast was ze lid van een illegale kunstenaarsgroep die haar de aanzet gaf om te gaan schilderen.

Collectie Museum Rotterdam, timmerman Hennie van Lansbergen in 2010, invnr. 89161.29
Collectie Museum Rotterdam, timmerman Hennie van Lansbergen in 2010, invnr. 89161.29 Bron: Helena van der Kraan

Onder politiek leider Alexander Dubček brak begin 1968 een periode aan van economische hervormingen en toenemende vrijheid: de Praagse Lente. Maar aan die koers kwam snel een einde, in de nacht van 20 op 21 augustus rolden Sovjettanks door de straten van Praag. Helena vluchtte naar Nederland en meldde zich aan bij de kunstopleiding Ateliers ’63 in Haarlem. Daar ontmoette ze haar toekomstige partner, de Rotterdamse beeldhouwer Axel van der Kraan (1949), met wie ze een kunstenaarsduo vormde. Nadat ze in 1970 een camera had gekocht, ging ze steeds minder schilderen en ontwikkelde zich tot een succesvol fotograaf. Vanaf 1974 woonde Helena in Rotterdam waar ze in 2020 overleed.

Collectie Museum Rotterdam, schrijver Rien Vroegindeweij in 2000, invnr. 89161.3
Collectie Museum Rotterdam, schrijver Rien Vroegindeweij in 2000, invnr. 89161.3 Bron: Helena van der Kraan

Het fotograferen van mensen was een van de favoriete onderwerpen van Helena. In 2010 kocht Museum Rotterdam een serie van dertig foto’s van haar die zij de titel ‘Rotterdamse mannen’ gaf. Het is een bonte verzameling van vrienden en kennissen uit het culturele circuit en van mannen die toevallig haar pad kruisten, onder wie een huisschilder en een timmerman. Helena fotografeerde hen in haar atelier aan de Oostzeedijk in Kralingen, altijd bij hetzelfde raam met het natuurlijke licht dat van links naar binnen valt. Met diezelfde lichtinval fotografeerde ze zichzelf in 1979.

Collectie Museum Rotterdam, huisschilder Kartopawiro in 2000, invnr. 89161.14
Collectie Museum Rotterdam, huisschilder Kartopawiro in 2000, invnr. 89161.14 Bron: Helena van der Kraan