Het levendige marktgezicht uit 1659 door Cornelis Saftleven (Gorinchem 1607- Rotterdam 1681) dat Museum Rotterdam onlangs heeft weten te verwerven, is vanaf 17 december 2022 t/m 8 januari 2023 te zien in Museum Rotterdam '40-'45 NU. Het schilderij overbrugt ruim drieënhalve eeuw met een blik op een drukbezochte veemarkt, vlakbij de ruïne van kasteel Honingen in Kralingen. De bonte massa kopers en verkopers doen onwillekeurig denken aan de huidige markt op de Binnenrotte, maar ook aan de Markthal en de Koopgoot.

schilderij vol verhalen
Het imposante schilderij zuigt de kijker naar binnen met talloze details en invalshoeken voor verhalen. Saftleven laat treffend een plek van samenkomst en ontmoeting zien. Mannen en vrouwen, jong en oud, arm en rijk slenteren over zijn markt. Een goed gekleed gezin loopt niet ver van een armetierig groepje met een vrouw die een leprozenklepper vasthoudt. Twee mannen lijken in een opvallende uitdossing zo weggelopen uit een toneelstuk. Sowieso is de variëteit in kleding duizelingwekkend: we zien allerlei hoofddeksels, een vrouw in een huik en zelfs een man met een tulband! Het laat de invloeden uit andere landen en culturen zien in de opkomende wereldstad en roept de vergelijking op met de diversiteit in het huidige Rotterdam.

werkelijkheid of niet
Opvallend genoeg lijkt de voorstelling niet alleen tijdloos, maar tegelijk ook wat buiten de toenmalige werkelijkheid te vallen. Lepra is in de 17e eeuw vrijwel uitgeroeid en een kledingstuk als de molensteenkraag is rond 1659 uit de mode. Je zou verwachten dat de stad in de verte Rotterdam is, maar de toren van de Laurenskerk verliest zijn houten spits al in 1645 wegens bouwvalligheid. De pittoreske ruïne op de achtergrond is wel duidelijk herkenbaar als kasteel Honingen bij Kralingen; Saftleven maakte er in 1656 al een tekening van. De huidige Slotvijver in Kralingen is het enige wat nog aan het kasteel herinnert. Saftleven gaat duidelijk voor het effect, waarbij hij als Rotterdammer zijn omgeving en stadgenoten als inspiratie gebruikt, zonder deze exact vast te leggen.

een Rotterdamse meester
Cornelis Saftleven werd geboren in Gorinchem, maar groeide op in Rotterdam. Hij werkte korte tijd in Utrecht en Antwerpen waar hij zou hebben samengewerkt met Rubens. In 1637 keerde hij terug naar Rotterdam. Hier werd Saftleven in 1667 gekozen tot hoofdman van het St. Lucasgilde. Hij speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van het specifieke Rotterdamse genre 'boereninterieur met huisraad', maar schilderde ook allegorische, spook- en hellevoorstellingen, Bijbelse taferelen, landschappen, veemarkten en enkele portretten.

kerstvakantie
Tijdens de kerstvakantie kunnen ook kinderen helemaal opgaan in de Veemarkt van Saftleven. Met een speciaal doe-blad duiken ze in het leven van Saftleven en het 17e eeuwse Rotterdam.