Ontdek
Nieuwe aanwinst: Imposant 17e-eeuws markttafereel weer terug in Rotterdam
door de Rotterdamse schilder Cornelis Saftleven

Museum Rotterdam heeft een levendig marktgezicht uit 1659 door de Rotterdamse schilder Cornelis Saftleven (Gorinchem 1607- Rotterdam 1681) weten te verwerven. Het schilderij overbrugt ruim drieënhalve eeuw met een blik op een drukbezochte veemarkt, vlakbij de ruïne van kasteel Honingen in Kralingen. De bonte massa kopers en verkopers doen onwillekeurig denken aan de huidige markt op de Binnenrotte, maar ook aan de Markthal en de Koopgoot.
De Veemarkt van Saftleven vormt een zeldzame verrijking van de bescheiden maar mooie collectie 17e-eeuwse Rotterdamse schilderkunst. Schilderijen uit deze periode die Rotterdam laten zien én van een Rotterdamse schilder zijn, worden nauwelijks aangeboden. Een buitenkans voor de stadscollectie die Museum Rotterdam met beide handen heeft kunnen aangrijpen.
Schilderij vol verhalen
Het imposante schilderij zuigt de kijker naar binnen met talloze details en invalshoeken voor verhalen. Saftleven laat treffend een plek van samenkomst en ontmoeting zien. Mannen en vrouwen, jong en oud, arm en rijk slenteren over zijn markt. Een goed gekleed gezin loopt niet ver van een armetierig groepje met een vrouw die een leprozenklepper vasthoudt. Twee mannen lijken in een opvallende uitdossing zo weggelopen uit een toneelstuk. Sowieso is de variëteit in kleding duizelingwekkend: we zien allerlei hoofddeksels, een vrouw in een huik en zelfs een man met een tulband! Het laat de invloeden uit andere landen en culturen zien in de opkomende wereldstad en roept de vergelijking op met de diversiteit van ons Rotterdam.

Opvallend genoeg lijkt de voorstelling niet alleen tijdloos, maar tegelijk ook wat buiten de toenmalige werkelijkheid te vallen. Lepra is in de 17e eeuw vrijwel uitgeroeid en kledingstukken als de huik en de molensteenkraag zijn al jaren uit de mode. Je zou verwachten dat de stad in de verte Rotterdam is, maar de toren van de Laurenskerk verliest zijn houten spits al in 1645 aan bouwvalligheid. De pittoreske ruïne op de achtergrond is wel duidelijk herkenbaar als kasteel Honingen bij Kralingen. De huidige slotvijver is het enige wat hier nog aan herinnert. Saftleven gaat duidelijk voor het effect, waarbij hij als Rotterdammer zijn omgeving en stadgenoten als inspiratie gebruikt, zonder deze exact vast te leggen.
Een Rotterdamse meester
Cornelis Saftleven werd geboren in Gorinchem, maar groeide op in Rotterdam. Hij werkte korte tijd in Utrecht en Antwerpen waar hij zou samenwerken met Rubens. In 1637 keerde hij terug naar Rotterdam. Hier werd Saftleven in 1667 gekozen tot hoofdman van het St. Lucasgilde. Hij speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van het specifieke Rotterdamse genre 'boereninterieur met huisraad', maar schilderde ook allegorische, spook- en hellevoorstellingen, Bijbelse taferelen, landschappen, veemarkten en enkele portretten. Daarnaast zijn honderden tekeningen (vaak voorstudies) van zijn hand bewaard.
Dit schilderij is de vroegst gedateerde veemarkt van Saftleven en is met 72 bij 105 centimeter ook het grootst. Geen enkele openbare collectie in Nederland heeft momenteel een veemarkt van Saftleven. Het belang van dit werk wordt nog eens bevestigd door het opmerkelijke feit dat het is afgebeeld op een schilderij van Gillis van Tilborgh als het nog maar een paar jaar oud is.

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Gisbert van Laack Fonds en een bijdrage uit Het Prins Fonds/Prins Bernhard Cultuurfonds), Stichting Vrienden van Museum Rotterdam, de G.Ph. Verhagen-Stichting en Stichting Droom en Daad.